Araşdırma: | Sürəti 50 km/saat olan qatarın hərəkətini nəzərdən keçirək, t zamanının və s məsafəsinin qiymətlərindən ibarət cədvəl quraq (t = 0 olduqda, s = 0 olur): s = v • t |
t (saat) | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
s (km) | 50 | 100 | 150 | 200 | 250 |
Göründüyü kimi, cədvəldən götürülən (1; 50), (2; 100), (3; 150), (4; 200),
(5; 250) ədədləri üçün 50
1 =
100
2 = ... = 50.
Beləliklə, bu kəmiyyətlərin uyğun qiymətlərinin nisbəti sabitdir, yəni bu kəmiyyətlər düz mütənasibdir.
Düz mütənasib kəmiyyətlərdən birinin qiymətini x ilə, digərinin uyğun qiymətini y ilə, mütənasiblik əmsalını k ilə işarə etsək, y = kx alarıq.
y = kx bərabərliyinə düz mütənasibliyin düsturu, y və x arasındakı asılılığa isə düz mütənasib asılılıq deyilir.
a)
c)
x | -1 | 2 | 2,5 | 3 |
y | 2 | 4 | 5 | 6 |
x | -1 | 2 | 2,5 | 3 |
y | -2 | 1 | 4 | 6 |
b)
d)
x | -1 | 2 | 2,5 | 3 |
y | 2 | 4 | 5 | 3 |
x | -1 | 2 | 2,5 | 3 |
y | -3 | 6 | 7,5 | 9 |
x | -1 | 1 | 3 | 4,5 |
y | -2 | 2 | 6 | 9 |