Araşdırma: 4 • 3; (-4) • 3; (-4) • (-3) ədədlərinin hasillərini araşdıraq.
Həlli: Birinci və ikinci hasilləri cəmlə ifadə edək:
4 • 3 = 4 + 4 + 4 = 12
Göründüyü kimi, verilmiş hasillərdə vuruqlar eyni işarəli olduqda nəticə müsbət, müxtəlif işarəli olduqda isə nəticə mənfi oldu. Onda (-4) • (-3) hasilində vuruqlar eyni işarəli olduğuna görə nəticə müsbət olar: (-4) • (-3) = 4 • 3 = 12.
Beləliklə, tam ədədlərin hasilini tapmaq üçün aşağıdakı qaydalara əməl etmək lazımdır:
1. İki eyni işarəli tam ədədin hasilini tapmaq üçün onların modullarının hasili tapılır və alınmış ədədin qarşısına müsbət işarəsi yazılır (və ya heç bir işarə yazılmır). 4 • 2 = 8 və (-3) • (-2) = 6.
2. İki müxtəlif işarəli tam ədədin hasilini tapmaq üçün onların modullarının hasili tapılır və alınmış ədədin qarşısına mənfi işarəsi yazılır. (-5)-4 = -20.
Nümunə: a) (-9) • (-14 ) = 9 • 14 = 126
b) 100 • (-25) = -(25 • 100) = -2500;
c) (-57) -0 = 0; ç) (-54) • 1 = -54.
Qeyd 1. | Vurmanın yerdəyişmə, qruplaşdırma və paylama xassələri tam ədədlər üçün də doğrudur: |
a)
(-2) • 3 = 3 • (-2) =-6;
b)
(-8) • 7 • (-5) = 7 • ((-8) • (-5)) = 7 • 40 = 280;
c)
(-65 +46) • 10 = -65 • 10 + 46 • 10 = -650 + 460 = -190.
Qeyd 2. | Cüt sayda mənfi vuruqların hasili müsbət, tək sayda mənfi vuruqların hasili isə mənfi ədəddir. |
a)-9 • 20;
d)-361 • 42;
b) 4 • (-25);
e) 56 • (-1000);
c) -3 • (-7);
ə) -8 • (-13) • 10;
ç)-12 • (-15);
f) 90 • 2 • (-83).
a) 4 • (5-3); d) (-3) • (4- 8); |
b) 8 • (2 - 5); e) (256-376) • (-2); |
c) (3-5) • (6-2); ə) (-4) • (-12) • (-10); |
ç) (1 - 2) • (9-11); f) 11 • (9-43); |